استقبال همه گروه های سیاسی از بسته شدن پی ام دی، اختلاف نظرشان در این رابطه و واکنش های بین المللی به این مسأله موضوعاتی است که در این گزارش مورد بررسی قرار گرفته است.
۰
تاریخ انتشارپنجشنبه ۲۶ آذر ۱۳۹۴ - ۱۱:۴۰
کد مطلب : ۲۶۱۱۵
گزارش ویژه؛
پس از PMD/ اختلاف موافقان بسته شدن PMD بر سر چیست؟
به گزارش جهانبین نیوز به نقل از جام نیـوز، شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی روز سه شنبه پرونده ادعایی ابعاد احتمالی نظامی برنامه هسته ای ایران موسوم به "پی.ام.دی" را پس از ۱۲ سال مناقشه و جنجال بر سر برنامه صلح آمیز هسته ای ایران با اجماع بست تا روند اجرای توافق هسته ای ایران و گروه ۱+۵ (برجام) آغاز شود.
گفتنی است پرونده ادعایی موسوم به پی.ام. دی، مجموعه ای از ادعاهای بدون مدرک در خصوص فعالیت های هسته ای ایران است که سال هاست توسط برخی کشورهای غربی تکرار می شود اما گزارش اخیر "یوکیا آمانو" مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی، بی اساس بودن آن را نشان داد و شورای حکام آژانس نیز با اجماع و تصویب قطعنامه ای، این پرونده را مختومه اعلام کرد.
واکنش ها به مختومه شدن پی ام دی
محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه می گوید: موضوع جعلی ابعاد به اصطلاح نظامی برنامه هسته‌ای ایران، موسوم به پی ام دی، به تاریخ پیوسته است.
فیلیپ هاموند وزیر خارجه انگلیس عصر روز سه شنبه ضمن استقبال از بسته شدن پرونده ادعایی پی ام دی ایران توسط شورای حکام آژانس بین المللی اتمی گفت: این یک روز مهم برای تعامل ما با ایران است.
جان کری وزیر امورخارجه آمریکا در بیانیه‌ای مدعی شده: « از اتفاق نظر اعضای شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی درتصویب قطعنامه ای دررابطه با ارزیابی نهایی ۲ دسامبر مدیر کل این آژانس درباره ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته ای گذشته ایران تقدیر می کنم. گزارش دوم دسامبر مدیرکل آژانس با آنچه ایالات متحده مدت‌ها است در مورد گذشته برنامه هسته‌ای ایران می‌گوید هم‌خوانی دارد ... مبنی بر اینکه ایران تا سال ۲۰۰۳ برنامه هماهنگ‌شده‌ای را در زمینه فعالیت‌های مربوط به سلاح اتمی پیش می‌برده و تا دست‌کم چند سال بعد از آن هم فعالیت‌هایی از این دست را ادامه داده است»
«ولادیمیر وورونکوف» نماینده دائم روسیه در سازمان های بین المللی در وین هم با استقبال از بستن پرونده موسوم به پی.ام.دی درباره برنامه هسته ای ایران اعلام کرد: قطعنامه شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره برنامه هسته ای ایران متوازن، سنجیده و جامع است.
وزارت خارجه رژیم صهیونیستی پس از تصویب قطعنامه پیشنهادی کشورهای ۱+۵ به شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی، همچنان ازاین تصمیم آژانس بین المللی انرژی اتمی نسبت به مختومه اعلام کردن برنامه ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته ای ایران انتقاد کرد ومدعی شد: هنوز تردیدها درباره برنامه هسته ای ایران به قوت خود باقی است.
گفتنی است پرونده ادعایی موسوم به پی.ام. دی، مجموعه ای از ادعاهای بدون مدرک در خصوص فعالیت های هسته ای ایران است که سال هاست توسط برخی کشورهای غربی تکرار می شود اما گزارش اخیر "یوکیا آمانو" مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی، بی اساس بودن آن را نشان داد و شورای حکام آژانس نیز با اجماع و تصویب قطعنامه ای، این پرونده را مختومه اعلام کرد.
واکنش ها به مختومه شدن پی ام دی
محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه می گوید: موضوع جعلی ابعاد به اصطلاح نظامی برنامه هسته‌ای ایران، موسوم به پی ام دی، به تاریخ پیوسته است.
فیلیپ هاموند وزیر خارجه انگلیس عصر روز سه شنبه ضمن استقبال از بسته شدن پرونده ادعایی پی ام دی ایران توسط شورای حکام آژانس بین المللی اتمی گفت: این یک روز مهم برای تعامل ما با ایران است.
جان کری وزیر امورخارجه آمریکا در بیانیه‌ای مدعی شده: « از اتفاق نظر اعضای شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی درتصویب قطعنامه ای دررابطه با ارزیابی نهایی ۲ دسامبر مدیر کل این آژانس درباره ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته ای گذشته ایران تقدیر می کنم. گزارش دوم دسامبر مدیرکل آژانس با آنچه ایالات متحده مدت‌ها است در مورد گذشته برنامه هسته‌ای ایران می‌گوید هم‌خوانی دارد ... مبنی بر اینکه ایران تا سال ۲۰۰۳ برنامه هماهنگ‌شده‌ای را در زمینه فعالیت‌های مربوط به سلاح اتمی پیش می‌برده و تا دست‌کم چند سال بعد از آن هم فعالیت‌هایی از این دست را ادامه داده است»
«ولادیمیر وورونکوف» نماینده دائم روسیه در سازمان های بین المللی در وین هم با استقبال از بستن پرونده موسوم به پی.ام.دی درباره برنامه هسته ای ایران اعلام کرد: قطعنامه شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره برنامه هسته ای ایران متوازن، سنجیده و جامع است.
وزارت خارجه رژیم صهیونیستی پس از تصویب قطعنامه پیشنهادی کشورهای ۱+۵ به شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی، همچنان ازاین تصمیم آژانس بین المللی انرژی اتمی نسبت به مختومه اعلام کردن برنامه ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته ای ایران انتقاد کرد ومدعی شد: هنوز تردیدها درباره برنامه هسته ای ایران به قوت خود باقی است.
پس از پی ام دی
یوکیا آمانو مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی: ایران باید تمامی گام‌های مقدماتی برای اجرای توافق هسته‌ای را تکمیل کند و هیچگونه زمان تعیین شده‌ای برای اجرای توافق هسته‌ای با ایران وجود ندارد؛ تا زمانی که ما اقدامات مقدماتی را تایید نکنیم برجام اجرا نخواهد شد.
جان کری: بسته شدن پرونده «پی‌ام‌دی» بدین معنی نیست که اگر شکی در مورد فعالیت‌های مخفی هسته‌ای ایران در آینده پیش بیاید آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای از تحقیقات در این مورد منع شده باشد.
فیلیپ هاموند وزیر خارجه انگلیس: آژانس از هم اکنون می تواند (کارش را) بر روی تایید و رصد (اجرای) توافق هسته ای تاریخی ایران که در ماه جولای گذشته صورت گرفت، متمرکز کند؛ اجرای کامل توافق همراه با پایبندی ایران با افزایش بازرسی ها و تایید فعالیت ها، موثرترین راه برای اطمینان یافتن از بابت این مساله است که ایران برنامه هسته ای نظامی را دنبال نمی کند.
«هنری انشر» نماینده آمریکا در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی: ما باید نگران باقی بمانیم؛ ما توانایی آژانس برای تحقیق درباره هر گونه نگرانی بالقوه ای که ممکن است پدید آید را محدود نمی‌کنیم.
وال‌استریت ژورنال: برجام فرصتی به آژانس می‌دهد تا با دسترسی‌های فراپروتکلی به بازرسی و تحقیق در مورد ابعاد احتمالی بپردازد.
جمع بندی نظرات کارشناسان در مورد بسته شدن پی ام دی
در مجموع باید گفت همه گروه های سیاسی از بسته شدن پی ام دی استقبال می کنند اما بحث سر این است که آیا با بسته شدن پی ام دی و جایگزین شدن برجام در دستور کار آژانس، آیا زمینه نظارت ها و فشارهای آژانس هم بسته می شود یا خیر؟ در واقع می توان گفت نظرات تمام کارشناسان در مورد قطعنامه شورای حکام و اقدامات وزارت خارجه در این زمینه دو دسته می شود: دسته اول مدافعان معتدل بسته شدن پی ام دی و دسته دوم مدافعان افراطی بسته شدن پی ام دی.
کارشناسان گروه اول معتقدند قطعنامه شورای حکام به مدت حداقل ١٠ سال ایران را در دستور کار حفظ می کند و ایران از روز تصویب این قطعنامه رسما یک استثنا از NPT است و مصوبه شورای حکام PMD هسته ای را می بندد و PMD موشکی و سلاح‌های متعارف را باز می‌کند.
اما در مقابل کارشناسان گروه دوم معتقدند این قطعنامه نه فقط برای بستن پی. ام .دی، بلکه از آن مهم تر به منظور تدوین فصل نوینی برای پرونده هسته ای ایران در شورای حکام، در پرتو برجام و قطعنامه جدید شورای امنیت، طراحی شده و به همین دلیل است که تمامی قطعنامه های گذشته خود را لغو می کند.
مدافعان افراطی بسته شدن پی ام دی معتقدند مطابق نظر شورای حکام به عنوان رکن تصمیم گیری آژانس، مدیرکل دیگر در مورد پی ام دی وظیفه ای ندارد. شورای حکام به اتفاق آرا قطعنامه ای را تصویب کرد که به تحقیقات رسما خاتمه خواهد داد.
اما مدافعان معتدل بسته شدن پی ام دی معتقدند اتفاقی که رخ داده این است که درخواست دسترسی به افراد، مکان‌ها، تاسیسات، اسناد و فعالیت‌های مرتبط با PMD را ذیل این عنوان خاص خاتمه می‌دهد و از این به بعد همین دسترسی‌ها و بلکه بسیار فراتر از آنها را تحت عنوان اجرای پروتکل، راستی‌آزمایی اجرای برجام و همچنین تلاش برای رسیدن به جمع‌بندی گسترده‌تر درباره ماهیت برنامه هسته‌ای ایران (BC: Broader conciusion) درخواست خواهد کرد.
دکتر ظریف نیز در این زمینه می گوید: اين که بعدا چه مي‌شود، بعدا هر اتفاقي ممکن است بيفتند. مگر زماني که اين اتهامات عليه ايران مطرح شد، سابقه‌اي وجود داشت. سابقه‌اي وجود نداشت و اتهامات مطرح شد. گزارش آژانس صريح است و عنوان مي‌کند که ما هيچ نشانه‌اي - دليلي - مبني بر اينکه مواد در ايران به سمت فعاليت‌هاي نظامي منحرف شده باشد را پيدا نکرديم.
در مقابل برخی کارشناسان معتقدند ماموریت دولت روحانی این بود که این پرونده را ببندد و به همین دلیل این اجازه را پیدا کرد که بسته‌ای از بی‌سابقه‌ترین امتیازها را به غرب واگذار کند.
آنچه واقعا رخ داده این است که امتیازها حتی فراتر از آنچه مجاز بودند واگذار شده ولی پرونده هسته‌ای به جای اینکه بسته شود، تغییر شکل داده و به فاز خطرناک‌تری وارد شده است. در واقع شاهکار دیپلماسی دولت تدبیر در تن دادن به این ارزیابی، بخش دفاعی ایران را در معرض یک مخاطره طولانی‌مدت از حیث دست‌اندازی پی‌درپی قرار خواهد داد.
بند ۱۰ قطعنامه دقیقا به موادی از برجام استناد می‌کند که تحت عنوان بازرسی از تاسیسات نظامی و خرید اقلام دومنظوره، ظرفیت احیای کامل PMD و ماورای آن را دارد.
انتهای پیام/1026ج
یوکیا آمانو مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی: ایران باید تمامی گام‌های مقدماتی برای اجرای توافق هسته‌ای را تکمیل کند و هیچگونه زمان تعیین شده‌ای برای اجرای توافق هسته‌ای با ایران وجود ندارد؛ تا زمانی که ما اقدامات مقدماتی را تایید نکنیم برجام اجرا نخواهد شد.
جان کری: بسته شدن پرونده «پی‌ام‌دی» بدین معنی نیست که اگر شکی در مورد فعالیت‌های مخفی هسته‌ای ایران در آینده پیش بیاید آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای از تحقیقات در این مورد منع شده باشد.
فیلیپ هاموند وزیر خارجه انگلیس: آژانس از هم اکنون می تواند (کارش را) بر روی تایید و رصد (اجرای) توافق هسته ای تاریخی ایران که در ماه جولای گذشته صورت گرفت، متمرکز کند؛ اجرای کامل توافق همراه با پایبندی ایران با افزایش بازرسی ها و تایید فعالیت ها، موثرترین راه برای اطمینان یافتن از بابت این مساله است که ایران برنامه هسته ای نظامی را دنبال نمی کند.
«هنری انشر» نماینده آمریکا در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی: ما باید نگران باقی بمانیم؛ ما توانایی آژانس برای تحقیق درباره هر گونه نگرانی بالقوه ای که ممکن است پدید آید را محدود نمی‌کنیم.
وال‌استریت ژورنال: برجام فرصتی به آژانس می‌دهد تا با دسترسی‌های فراپروتکلی به بازرسی و تحقیق در مورد ابعاد احتمالی بپردازد.
جمع بندی نظرات کارشناسان در مورد بسته شدن پی ام دی
در مجموع باید گفت همه گروه های سیاسی از بسته شدن پی ام دی استقبال می کنند اما بحث سر این است که آیا با بسته شدن پی ام دی و جایگزین شدن برجام در دستور کار آژانس، آیا زمینه نظارت ها و فشارهای آژانس هم بسته می شود یا خیر؟ در واقع می توان گفت نظرات تمام کارشناسان در مورد قطعنامه شورای حکام و اقدامات وزارت خارجه در این زمینه دو دسته می شود: دسته اول مدافعان معتدل بسته شدن پی ام دی و دسته دوم مدافعان افراطی بسته شدن پی ام دی.
کارشناسان گروه اول معتقدند قطعنامه شورای حکام به مدت حداقل ١٠ سال ایران را در دستور کار حفظ می کند و ایران از روز تصویب این قطعنامه رسما یک استثنا از NPT است و مصوبه شورای حکام PMD هسته ای را می بندد و PMD موشکی و سلاح‌های متعارف را باز می‌کند.
اما در مقابل کارشناسان گروه دوم معتقدند این قطعنامه نه فقط برای بستن پی. ام .دی، بلکه از آن مهم تر به منظور تدوین فصل نوینی برای پرونده هسته ای ایران در شورای حکام، در پرتو برجام و قطعنامه جدید شورای امنیت، طراحی شده و به همین دلیل است که تمامی قطعنامه های گذشته خود را لغو می کند.
مدافعان افراطی بسته شدن پی ام دی معتقدند مطابق نظر شورای حکام به عنوان رکن تصمیم گیری آژانس، مدیرکل دیگر در مورد پی ام دی وظیفه ای ندارد. شورای حکام به اتفاق آرا قطعنامه ای را تصویب کرد که به تحقیقات رسما خاتمه خواهد داد.
اما مدافعان معتدل بسته شدن پی ام دی معتقدند اتفاقی که رخ داده این است که درخواست دسترسی به افراد، مکان‌ها، تاسیسات، اسناد و فعالیت‌های مرتبط با PMD را ذیل این عنوان خاص خاتمه می‌دهد و از این به بعد همین دسترسی‌ها و بلکه بسیار فراتر از آنها را تحت عنوان اجرای پروتکل، راستی‌آزمایی اجرای برجام و همچنین تلاش برای رسیدن به جمع‌بندی گسترده‌تر درباره ماهیت برنامه هسته‌ای ایران (BC: Broader conciusion) درخواست خواهد کرد.
دکتر ظریف نیز در این زمینه می گوید: اين که بعدا چه مي‌شود، بعدا هر اتفاقي ممکن است بيفتند. مگر زماني که اين اتهامات عليه ايران مطرح شد، سابقه‌اي وجود داشت. سابقه‌اي وجود نداشت و اتهامات مطرح شد. گزارش آژانس صريح است و عنوان مي‌کند که ما هيچ نشانه‌اي - دليلي - مبني بر اينکه مواد در ايران به سمت فعاليت‌هاي نظامي منحرف شده باشد را پيدا نکرديم.
در مقابل برخی کارشناسان معتقدند ماموریت دولت روحانی این بود که این پرونده را ببندد و به همین دلیل این اجازه را پیدا کرد که بسته‌ای از بی‌سابقه‌ترین امتیازها را به غرب واگذار کند.
آنچه واقعا رخ داده این است که امتیازها حتی فراتر از آنچه مجاز بودند واگذار شده ولی پرونده هسته‌ای به جای اینکه بسته شود، تغییر شکل داده و به فاز خطرناک‌تری وارد شده است. در واقع شاهکار دیپلماسی دولت تدبیر در تن دادن به این ارزیابی، بخش دفاعی ایران را در معرض یک مخاطره طولانی‌مدت از حیث دست‌اندازی پی‌درپی قرار خواهد داد.
بند ۱۰ قطعنامه دقیقا به موادی از برجام استناد می‌کند که تحت عنوان بازرسی از تاسیسات نظامی و خرید اقلام دومنظوره، ظرفیت احیای کامل PMD و ماورای آن را دارد.
انتهای پیام/1026ج